ทัศนธาตุกับการสร้างสรรค์งานศิลปะออกแบบ

เราสามารถนำรูปร่าง รูปทรง และน้ำหนัก มาจัดให้เกิดผลงานในงานออกแบบได้ ซึ่งมีหลักการจัดดังนี้
            1. เอกภาพ (Unity) หมายถึง ความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน การประสานกลมกลืนกันขององค์ประกอบต่างๆ ของศิลปะด้วยวิธีจัดระเบียบให้มีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกันเป็นกลุ่มก้อนไม่กระจัดกระจาย ในทางการออกแบบ รูปแบบที่มีเอกภาพ จะมีความชัดเจน มีความงามที่จะสื่อความหมายได้ง่ายและรวดเร็ว
            2. ความสมดุล (Balance) หมายถึง การนำส่วนประกอบต่างๆ ของศิลปะ เช่น รูปร่าง รูปทรง น้ำหนัก มาจัดเข้าด้วยกันอย่างพอเหมาะพอดีให้เกิดน้ำหนักทั้งสองข้าง ซ้ายขวาเท่ากัน โดยมีแกนสมมติทำหน้าที่แบ่งภาพเป็นซ้าย-ขวา หรือ บน-ล่าง การเท่ากันนี้อาจจะไม่เท่ากันจริงก็ได้แต่เท่ากันในความรู้สึก ความสมดุลแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ ความสมดุลสองข้างเท่ากัน และความสมดุลสองข้างไม่เท่ากัน
            3. จุดเด่น (Dominance) หมายถึง ส่วนสำคัญที่ปรากฏชัด สะดุดตาที่สุดของงานศิลปะประเภทต่างๆ รวมทั้งงานการออกแบบ จะเป็นส่วนที่เน้นแสดงออกถึงเรื่องราวหรือเนื้อหาของงานศิลปะ จุดเด่นเกิดจากการเน้นส่วนประกอบด้วยวิธีการต่างๆ เป็นประธานของส่วนประกอบ โดยมีส่วนรองช่วยสนับสนุนให้จุดเด่นมีความน่าสนใจมากขึ้น แต่จะต้องมีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องซึ่งกันและกัน
            4. ความกลมกลืน (Harmony) หมายถึง การประสานสัมพันธ์กันขององค์ประกอบศิลป์ เช่น รูปร่าง รูปทรง น้ำหนัก ประกอบเข้าด้วยกันแล้วมีความกลมกลืนเข้ากันได้ดี ไม่ขัดแย้งกัน ในงานศิลปะบางครั้งถ้ามีความกลมกลืนกันมากเกินไปจะดูน่าเบื่อได้ การเพิ่มความขัดแย้งเข้าไปบ้างเล็กน้อยจะช่วยให้ผลงานศิลปะน่าสนใจขึ้น
            5. ความขัดแย้ง (Contrast) หมายถึง ความไม่ลงรอยกัน ไม่เข้ากันขององค์ประกอบต่างๆ ของงานศิลปะเกิดการต่อต้านซึ่งกันและกันทำให้ขาดความประสานกลมกลืน เช่น รูปทรงที่ต่างกัน สีตรงกันข้ามกัน ลักษณะผิวหยาบกับลักษณะผิวละเอียด ดังนั้น นักออกแบบจะต้องขจัดความขัดแย้งให้เปลี่ยนเป็นความกลมกลืน โดยการลดปริมาณขององค์ประกอบศิลป์ที่ขัดแย้งกันลงในส่วนใดส่วนหนึ่งให้เหลือน้อยลงประมาณร้อยละ ๒๐ หรือเพิ่มลักษณะรูปร่าง รูปทรง ขนาด ให้ใกล้เคียงกันจะทำให้องค์ประกอบนั้นกลมกลืนขึ้น แต่ยังมีความขัดแย้งอยู่บ้างเล็กน้อย ถือเป็นสีสันของงานออกแบบ